Dwór w Koszutach - Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach

Koszuty 27
63-000 Środa Wlkp.
tel/fax 0-61 285-10-23

Muzeum jest czynne w następujące dni:
wtorek - piątek 9.00 - 15.00
sobota 10.00 - 14.00

Kustosz: Tadeusz Osyra


Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach mieści się w osiemnastowiecznym, barokowym dworze szlacheckim usytuowanym w niewielkim parku krajobrazowym. W muzeum przedstawiana jest ekspozycja stała: "Mała siedziba szlachecka" - meble, obrazy, sprzęty tworzą dom pełen niepowtarzalnej atmosfery i polskiej tradycji. Zrekonstruowane wnętrza dają możliwość skonfrontowania znanych z licznych lektur własnych wyobrażeń z autentycznymi pomieszczeniami dworu. Muzeum gromadzi również eksponaty związane z historią regionu. Pomieszczenia Muzeum są także doskonałą oprawą dla organizowanych wystaw malarstwa (np."Kobieta w sztuce" - malarstwo Danuty Muszyńskiej - Zamorskiej; wystawa odbyła się w 2001r.).

HISTORIA DWORU
W położonej w powiecie średzkiej wsi Koszuty zachował się jeden z ostatnich przedstawicieli bardzo popularnych kiedyś w Polsce dworów szlacheckich. Od 1850 r. dwór ten i majątek należał do polskiego szlachcica Napoleona Rekowskiego. Jego następczynią została córka Maria Rekowska, zamężna od 1875 z Witoldem Kosińskim. Po bezpotomnej śmierci Marii (1911 r.) i Witolda (1928 r.) majątek powrócił w ręce rodziny Rekowskich. Wlaścicielem został Kazimierz Rekowski i jego żona Gabriela z Małachowskich. Rekowscy zamieszkiwali majątek do 1940 r. kiedy to okupujący Polskę naziści przejęli majątek i przekazali go pod zarząd niemieckiej rodziny Kottke. Opuszczony w 1945 r. dwór i majątek przeszedł na rzecz skarbu państwa. Grunty orne zostały rozparcelowane między prywatnych rolników, a dwór podzielony na kilka małych mieszkań szybko uległ dewastacji. Po renowacji budynek pierwotnie przeznaczono na szkołę, później na muzeum. W księdze wieczystej z 1913 roku określono wielkość majątku koszuckiego na 820 ha.

Pierwszy dwór powstał tutaj około połowy XVII w. Po stu latach, czyli około połowy XVIII w. na jego fundamentach wybudowano obecnie istniejący. Dwór jest budynkiem parterowym z częściowo wykorzystanym na cele mieszkalne poddaszem, orientowany "na godzinę jedenastą" tj. z elewacją frontową zwróconą na południe z lekkim odchyleniem na wschód. Elewacja ta jest jedenastoosiowa (tzn. z jedenastoma otworami na okna i drzwi), z wystawką i drewnianym szczytem, charakterystycznym dla wielkopolskich dworów w okresie baroku. Do elewacji frontowej przy drzwiach wejściowych dobudowano (zapewne w drugiej połowie XIX w.) drewnianą werandę, podkreślając przez to symetrię budynku. Dach nad głównym trzonem dworu – wysoki, łamany, nad alkierzami kopulasty. Wnętrza rozplanowane były regularnie i symetrycznie. Centralne reprezentacyjne miejsce zajmuje owalny salon poprzedzony sienią. Po lewej i prawej stronie rozmieszczono po dwa pokoje o rzucie zbliżonym do kwadratu, jeszcze dalej po lewej i prawej stronie znajdują się dwa alkierze (frontowy i tylny) wraz z przybudówką międzyalkierzową. Na poddaszu usytuowano pięć pokoi, które powtarzają symetryczny plan parteru. Funkcja pomieszczeń pozostała zgodna z dawnym podziałem wnętrz dworu. W poszczególnych pokojach prezentowane są meble, obrazy i przedmioty użytku domowego powstałe do roku 1939. Szczególną uwagę zwrócono na gromadzenie eksponatów, które wiązałyby dwór w Koszutach z historią Wielkopolski. W kondycji dachowej usytuowano wystawę poświęconą wybranym zagadnieniom z historii regionalnej oraz znajdującej się w fazie organizacji archiwum regionalne. Dwór koszucki podobnie jak i wiele innych usytuowany jest w parku krajobrazowym z początków XIX w. Obecnie prowadzi się tam w oparciu o zachowaną mapę z 1830 r. prace renowacyjne. Za przestrzeganie zasad konserwatorskich tutejszy park został w 1995 r. nagrodzony przez Ministra Kultury.

informacje z : www.srodawlkp-powiat.pl